جد بزرگ خوارزمشاهیان، جنگجوی ترك نژاد به نام نوشتكین بود. او نه فرزند داشت و پسر ارشد او قطب الدین محمد نام داشت. در سال ۴۹۱ قطب الدین محمد از طرف سلطان سنجر سلجوقی، حاكم خوارزم شد و لقب خوارزمشاه گرفت و مدت سی سال به همین منوال گذشت تا اینكه وفات كرد و بعد از او پسرش اتسز جانشین وی شد.
این واقعه در سال ۵۲۱ هجری قمری رخ داد. او در كنار سلطان سنجر در جنگ ها شركت میكرد و حتی او را یكبار از مرگ نجات داده بود، قدر و ممنزلتش در نظر وی فزونی یافت. در این میا بزرگان و امراء كشور چون توجه سلطان را به استز می دیدند، منتظر بودند كه او را از بین ببرند و همین امر باعث شد كه از سلطان اجازه بگیرد تا به خوارزم بازگردد. سلطان با رفتن او موافقت كرد و هنگامی كه اتسز پایتخت را ترك می كرد، سلطان سنجر در حضور نزدیكان گفت ((پشتی است كه باز روی آن نتوان دید)) وقتی جماعت از امیر پرسیدند با این حال چرا با رفتن او موافقت كردی، در جواب گفت: او بر گردن ما حق زیادی دارد. در این اوضاع، اتسز به خوارزم برگشت و دشمنی و تمرد خود از سلطان سلجوقی را اعلام كرد به گونه ای كه سلطان صف آرایی كرد اما چون دید كه نمی تواند مقاومت كند، از جنگ روی گردان شد و گریخت. ولی پسرش آتلیغ به دست سنجر دستگیر شده و به قتل رسید. با فرار اتسز سلطان سنجر برادرزادة خود رسلیمان ب محمد را به عنوان حاكم خوارزم تعیین كرد و خود را به خراسان مراجعت نمود. پس از مراجعت سنجر، مجدداً اتسز به خوارزم آمده، عامل سنجررا اخراج نمود و چون سلطان سنجر در سال ۵۳۶ از قراختائیان شكست خورد، یاغی گری را اتسز بیشتر شد و شرایطی پدید آورد كه سلطا قصد سركوبی او را نمود.
مقاله آموزشی آشنایی با شهر سبزوار به همراه متن انگلیسی